Uygulanabilirlik: 1C:Drive 1.5.6
İlgili modüller: Üretim
Oluşturma: 1 Eylül 2024

Amaç

1C:Drive'ın "Gerçekleşen Maliyetlendirme" özelliği, dolaylı maliyetleri (genel üretim giderlerini) gerçekleşen dolaylı maliyet oranlarına göre tahsis eden bir maliyet muhasebesi yöntemidir. Dolaylı maliyetler Ay sonu kapanışı prosedürüyle tahsis edilir. Doğrudan malzeme miktarına ve doğrudan malzeme maliyetine orantılı olmak üzere iki tahsisat tabanı vardır. 1C:Drive'da daha önce sadece, dolaylı maliyetleri bütçelenmiş dolaylı maliyet oranlarına bağlı olarak ay içinde tahsis eden bir maliyet muhasebesi yöntemi olan "Normal Maliyetlendirme" kullanılabiliyordu. Bütçelenmiş ve gerçekleşen dolaylı maliyetler arasındaki fark Ay sonu kapanışı prosedürüyle düzeltilir veya mahsup edilir.

Bu eğitimi tamamladıktan sonra yapabilecekleriniz:

• Gerçekleşen maliyetlendirmenin işleyişini öğrenmek.
• Gerçekleşen maliyetlendirme kapsamında maliyetleri tahsis etmeyi ve gözden geçirmeyi öğrenmek.

Ön koşullar

Önerilenler:

• Üretim maliyeti hesaplaması, doğrudan ve dolaylı maliyetler ve maliyet tahsisi hakkında temel bilgi sahibi olmak.

Ayrıca, eğitimi en son sürüm 1C:Drive demo bilgi tabanı ile tamamlamanız önerilir. Bu bilgi tabanı, bu ve diğer eğitimlerde ihtiyaç duyabileceğiniz birçok veri öğesini (örneğin, iş ortakları, ürünler veya işlemler) içermektedir. Dilerseniz başka bir bilgi tabanını da kullanabilirsiniz, ancak bu durumda söz konusu veri öğelerini kendiniz oluşturmanız gerekecektir.

Örnek vaka

Batik Production Company dünya genelinde müşterileri olan, gömlek üretiminde uzmanlaşmış bir şirket. Farklı boy ve renklerde gömlek üretiyorlar.

Şirketin 1000 adet beyaz XL gömlek ve 1000 adet kırmızı S gömlek siparişi aldığını düşünelim.

Gömlek üretim süreçlerinden adım adım geçerek Gerçekleşen Maliyetlendirmenin nasıl işlediğini görelim.

Başlıca adımlar

Eğitimde geçeceğimiz adımlar:

1. 1C:Drive ayarları
2. Başlangıç verilerini doldurma
3. Üretimi kaydetme

1C:Drive ayarları

1C:Drive'ın varsayılan ayarlarına birkaç değişiklik yaparak başlayalım. Bu değişiklikler bu eğitimi tamamlamak için gereklidir.

1. Birden fazla işletme muhasebesini etkinleştirin.

Batik Production Company 1C:Drive’a kaydetmek için aşağıdaki adımların izlenmesi gerekmektedir.

Bunun için Ayarlar sayfasının Muhasebe ayarları bölümünde İş yeri'ne tıklayın ve Birden fazla iş yeri yönet onay kutusunu işaretleyin.

İş yeri sayfasında artık İş yeri ayrıntıları yerine İş yerleri bağlantısı görünür. İşletmeniz için ilave iş yerleri kaydetmek için bu bağlantıyı takip edin.

Bu adım isteğe bağlıdır. İsterseniz bu adımı atlayıp eğitimi varsayılan iş yeriyle de tamamlayabilirsiniz.

2. Departmanlara göre muhasebeyi etkinleştirin.

Bu sayede, iş yerleri için ilave üretim bölümleri oluşturabilirsiniz.  Eğitimimizde buna ihtiyaç duymamızın nedeni gömlek üretiminin birden fazla bölümde gerçekleştirilmesidir.

Bunun için Ayarlar sayfasının Muhasebe ayarları bölümünde İş yeri'ne tıklayın ve Departmanlara göre muhasebe onay kutusunu işaretleyin.

3. Üretim alt sistemini etkinleştirin.

Üretimle ilgili belgeleri kaydedebilmek için Üretim alt sistemini etkinleştirmeniz gerekir.

Bunun için Ayarlar sayfasının Muhasebe ayarları bölümünde Üretim'e tıklayın ve Üretim alt sistemini etkinleştir onay kutusunu işaretleyin.

4. Şablon bazlı muhasebeyi etkinleştirin.

Böylece, dolaylı maliyetler doğru şekilde tahsis edilir.

Bunun için Ayarlar sayfasının Muhasebe ayarları bölümünde İş yeri'ne tıklayın ve Muhasebe seçeneğini Şablon bazlı muhasebe türlerini kullan olarak ayarlayın.

Başlangıç verilerini doldurma

Bu eğitimi takip edebilmek için oluşturmanız gereken veri öğeleri:

1. İş yeri (isteğe bağlı).
2. İş yerinin muhasebe politikası.
3. İş yerinin bölümleri.
4. Gider kalemleri.
5. Ürünler ve bileşenler.
6. Ürün reçeteleri.
7. Müşteriler ve tedarikçiler.

Bu verilerin nasıl doldurulacağını görelim.

1. Batik production company adında bir iş yeri oluşturun.
   Bunun için, İş yeri > İş yerleri sayfasında Oluştur'a tıklayın. Ardından, aşağıdaki ekran görüntüsünde olduğu gibi iş yeri bilgilerini girin ve Sakla ve kapat'a tıklayın.
   
   Bu adım isteğe bağlıdır. İsterseniz bu adımı atlayıp eğitimi varsayılan iş yeriyle de tamamlayabilirsiniz.

2. İş yeriniz için muhasebe politikası oluşturun.
İş yerinizin Gerçekleşen Maliyetlendirme yöntemini kullandığını belirtmek için bu gereklidir.
Bunun için, İş yeri > Muhasebe politikası sayfasında Oluştur'a tıklayın. Ardından, aşağıdaki ekran görüntüsünde olduğu gibi bilgileri girin ve Sakla ve kapat'a tıklayın.

4. İş yeriniz için 3 bölüm oluşturun: İmalat bölümü, Montaj bölümü ve Demontaj bölümü.
Muhasebe netliği bakımından, her bölüm tek bir fonksiyonu yerine getirecektir.
Bunun için, İş yeri > Bölümler sayfasında Oluştur'a tıklayın. Ardından, bölümün adını girip Sakla ve kapat'a tıklayın. Bu işlemi her bölüm için tekrarlayın.

4. Üretim süreciyle ilgili doğrudan ve dolaylı maliyetleri kaydedecek gider kalemlerini oluşturun:

• Doğrudan malzeme maliyeti, nihai ürünü (gömlek) imal etmek için tüketilen bileşenlerin (kumaş, iplik vs.) maliyetidir.
• Elektrik, üretim sırasında atölyelerde tüketilen elektrik enerjisinin maliyetidir.
• Maaş, siparişin başarıyla tamamlanması için çalışanlara ödenen primdir.

Bunun için, İş yeri > Gelir ve gider kalemleri sayfasında Oluştur'a tıklayın. Ardından, aşağıdaki ekran görüntüsünde olduğu gibi bilgileri girin ve Sakla ve kapat'a tıklayın. Bu işlemi tablodaki her gider kalemi için tekrarlayın.

#	Tanım	Öğe muhasebe kategorisi	Gelir ve gider türü	Tahsis yöntemi
1	Doğrudan malzeme maliyeti	Doğrudan üretim maliyeti	Doğrudan üretim maliyeti	n/a
2	Elektrik	Dolaylı üretim maliyeti	Genel üretim giderleri	Doğrudan malzeme miktarına orantılı tahsis et
3	Maaş	Dolaylı üretim maliyeti	Genel üretim giderleri	Doğrudan malzeme maliyetine orantılı tahsis et

5. Bu eğitimle ilgili ürünleri ve bileşenleri oluşturun.
Bunun için, Üretim > Ürünler sayfasında Oluştur'a tıklayın. Ardından, aşağıdaki ekran görüntüsünde olduğu gibi bilgileri girin ve Sakla ve kapat'a tıklayın. Bu işlemi tablodaki her ürün için tekrarlayın.

#	Tanım	Ürün türü	Temel birim	Gelir ve gider kalemi (İşlem bitişi)
1	Batik gömlek (beyaz, XL)	Stok	adet	Doğrudan malzeme maliyeti
2	Batik gömlek (beyaz, XL) paket x20	Stok	adet	Doğrudan malzeme maliyeti
3	Batik gömlek (kırmızı, S)	Stok	adet	Doğrudan malzeme maliyeti
4	Batik gömlek (kırmızı, S) paket x20	Stok	adet	Doğrudan malzeme maliyeti
5	Düğme	Stok	adet	Doğrudan malzeme maliyeti
6	Kumaş (beyaz)	Stok	m2	Doğrudan malzeme maliyeti
7	Kumaş (kırmızı)	Stok	m2	Doğrudan malzeme maliyeti
8	Etiket	Stok	adet	Doğrudan malzeme maliyeti
9	İplik	Stok	m	Doğrudan malzeme maliyeti
10	Elektrik tüketimi	Hizmet	adet	n/a
11	Ödenen bonus	Hizmet	adet	n/a

6. Gömlekleri üretmek için kullanılacak operasyonu oluşturun.

7. Her iki gömlek için ürün reçetesi oluşturun.
Ürün reçetesi, tek bir ürün birimini imal etmek için hangi bileşenden kaç tane gerektiğini belirler.
Bunun için, Üretim > Ürün reçeteleri sayfasında Oluştur'a tıklayın. Ardından, aşağıdaki ekran görüntüsünde olduğu gibi bilgileri girin ve Sakla ve kapat'a tıklayın.

Bu işlemi tablodaki her ürün için tekrarlayın.

Nihai ürün [miktar]	Süreç türü	Rota	Bileşen adı [miktar]
Batik gömlek (kırmızı, S) [1]	Üretim	Dikiş [1]	Düğme [5]	Etiket [1]	İplik [2]	Kumaş (kırmızı) [2.0]
Batik gömlek (beyaz, XL) [1]	Üretim	Dikiş [1]	Düğme [7]	Etiket [1]	İplik [3]	Kumaş (beyaz) [2.5]
Batik gömlek (kırmızı, S) paket x20 [1]	Montaj	n/a	Batik gömlek (kırmızı, S) [20]
Batik gömlek (beyaz, XL) paket x20 [1]	Montaj	n/a	Batik gömlek (beyaz, XL) [20]

7. Son olarak, Batik şirketinin bu eğitimde iş yapacağı müşterileri ve tedarikçileri oluşturun.

Bunun için Satış > Müşteriler veya Satın alma > Tedarikçiler sayfasında Oluştur'a tıklayın. Ardından, cari hesabın adını girip Sakla ve kapat'a tıklayın.

Cari hesap	Hesap türü
Giant mall	Müşteri
Bileşen tedarikçisi	Tedarikçi
Dolaylı maliyet tedarikçisi
Tedarikçi

Üretimi kaydetme

1. Tüm verileri girdiğimize göre, şimdi gömlek üretim sürecini tanımlayan 1C:Drive belgelerinin tüm zincirini kaydedelim.

Ancak, Batik iş yerimiz gömlek üretmeye başlamadan önce, gerekli bileşenlerin ambarlarda olması gerek.

Bunun için bir Satın alma faturası oluşturun.

Satın alma > Satın alma faturaları sayfasında Oluştur'a tıklayın. Ardından, aşağıdaki ekran görüntüsünde olduğu gibi bilgileri girin ve Kaydet ve kapat'a tıklayın.

Bir Satın alma faturası daha oluşturun. Bu da gömlek imalatının dolaylı giderlerini, başka bir deyişle, elektrik tüketimini ve ödenen primleri kaydetmeye yöneliktir.

2. Bileşenler stoğa girdiğinde Batik iş yerimiz gömlekleri üretmeye başlayabilir.

İlk olarak, bir Üretim emri oluşturun ve aşağıdaki ekran görüntüsünde olduğu gibi doldurun:

3. Üretim sürecinin ilk adımı bileşenleri tüketmektir.

Bu işlemin kaydını girmek için üretim emrini baz alarak İşlem bitişi belgeleri oluşturun.

İki belgeye ihtiyacınız olacak çünkü 1C:Drive'da her ürünün imalatı ayrı bir belgeyle kaydedilir.

İşlem bitişi belgelerinin, aşağıdaki ekran görüntülerinde olduğu gibi doldurulduğundan emin olun ve durumlarını Tamamlandı olarak ayarlayın.

Şimdi İşlem bitişi (gerçekleşen maliyetlendirme) raporunu kontrol edebiliriz.

Gördüğünüz gibi, tüm bileşenler doğru şekilde tüketilmiş:

4. Sonraki adım, daha önce tüketilmiş olan bileşenlerden gömlekleri üretmek olacak.

Bu işlemi kaydetmek için, İşlem bitişinden bir Üretim belgesi oluşturun.
Üretim belgelerini aşağıdaki ekran görüntülerinde olduğu gibi doldurun:

5. Üretim tamamlandığına göre, şimdi 1C:Drive'ın Gerçekleşen Maliyetlendirme kapsamında üretim maliyetlerini nasıl hesapladığına bakabiliriz.

Bunun için Üretilen malların maliyeti (gerçekleşen maliyetlendirme) raporunu kullanın.

Gördüğünüz gibi, tüketilen bileşenlerin miktarları ve tutarları doğru fakat elektrik ve maaş giderlerinden eser yok.

Bunun nedeni, Gerçekleşen Maliyetlendirme kapsamında tüm dolaylı maliyetlerin Ay sonu kapanışı sırasında hesaplanmasıdır.

Bunun için, İş yeri > Ay sonu kapanışı sayfasına gidin, aşağıdaki ekran görüntüsündeki bilgileri girin ve Ay sonu kapanışı'na tıklayın.

Şimdi raporu tekrar oluşturun. Dolaylı olanlar da dahil olmak üzere, artık tüm maliyetleri görebiliyoruz.

Dolaylı maliyetlerin tahsisine dikkat edin. Her iki maliyetin de iki ürün arasında farklı oranlarda dağıtıldığını görebilirsiniz:

• Elektrik faturasının büyük kısmı XL beyaz gömleğe gitmiş.
  Bunun nedeni, elektrik tahsisinin miktar bazlı olması ve XL gömlek üretmek için kullanılan bileşen miktarının S gömleğe kıyasla fazla olması.
• Primin büyük kısmı ise S kırmızı gömleğe gitmiş.
  Bunun nedeni, maaş tahsisinin maliyet bazlı olması ve kırmızı gömlek için kullanılan kumaşın daha pahalı (dolayısıyla kırmızı gömleklerin beyazlardan daha pahalı) olması.

6. Son olarak, ürettiğimiz gömlekleri 20'li paketler halinde ambalajlayacağız.

Montaj süreç türüne sahip başka bir Üretim emri oluşturun.

Bunu baz alarak bir Üretim belgesi oluşturun ve aşağıdaki gibi doldurun:

Ve tabii ki, elektrik ve prim ödemeleri için bir Satın alma faturası oluşturun. Öncekiyle aynı olmalı fakat alıcı bölümü Montaj bölümü olarak değiştirmeyi unutmayın:

Bu dolaylı maliyetleri tahsis etmek için bir kez daha ay sonu kapanışı gerçekleştirin.

Son olarak, Üretilen malların maliyeti (gerçekleşen maliyetlendirme) raporunu kontrol edin.

Daha önce olduğu gibi, dolaylı maliyetlerin tahsisine dikkat edin:

• Elektrik faturası kırmızı ve beyaz gömlek paketleri arasında tam yarı yarıya bölünmüş.
  Bunun nedeni, elektrik tahsisinin miktar bazlı olması ve paketlenen kırmızı ve beyaz gömlek sayısının aynı olması.
• Primin büyük kısmı ise kırmızı gömlek paketlerine gitmiş.
  Bunun nedeni, maaş tahsisinin maliyet bazlı olması ve yukarıda belirttiğimiz gibi, kırmızı gömleklerin maliyetinin daha yüksek olması.

Eğitimin sonuna geldik. Gerçekleşen maliyetlendirmenin temellerini gördük. Zaman ayırdığınız için teşekkür ederiz!