Stok için değer düşüklüğü karşılıkları

<< Prev   Next >>

Stok için değer düşüklüğü karşılıklarına erişmek üzere UFRS muhasebesi bölümünde Stok karşılıkları'na tıklayın.

Stok karşılıklarının muhasebesi

Net gerçekleştirilebilir değer, satış fiyatından nihai ürünlerin (hizmetlerin) tamamlanmasıyla ve stok satışıyla ilgili tahmini maliyetlerin çıkarılması sonucunda elde edilir.

UMS 2 "Stoklar" standardına göre UFRS kapsamındaki stok, şu iki değerden düşük olanıyla ölçülür: üretim veya satın alım maliyeti (stok net defter değeri) ve net gerçekleştirilebilir değer.

Stoğun net gerçekleştirilebilir değeri net defter değerinden daha az olursa UMS 2 "Stoklar" standardı, stok değerinin net gerçekleştirilebilir değere düşürülmesini gerektirir.

Stok değeri, depodaki stoğun değerini düşürerek veya karşılıklar ayırarak net gerçekleştirilebilir değere düşürülür.

5/01 sayılı Rus Muhasebe Standardı, en düşük maliyetteki ve net gerçekleştirilebilir değerdeki stokların ölçülmesini gerektirmez. Ancak bu Rus Muhasebe Standardı geçersiz olan, ilk kalitesini kaybeden veya mevcut piyasa değeri düşen stoğun, maliyet düşürme karşılıkları düşüldükten sonra bilançoya kaydedilmesi gerektiğini ifade eder.

Ulusal ve uluslararası muhasebe standartlarının gereksinimleri farklı olduğundan genelde stok karşılıklarını düzeltmek ve bunları UFRS raporlaması için ayrı şekilde hesaplamak gerekir.

Stok üretimi için amaçlanan ham maddelerin ve diğer materyallerin maliyeti, bunların ekleneceği nihai ürünlerin maliyete eşit ya da daha yüksek bir fiyatta satılması bekleniyorsa maliyetin altına düşürülmez.

Stokların net gerçekleştirilebilir değeri, satış maliyetleri düşüldükten sonraki gerçeğe uygun değerden farklı olabilir çünkü bu, şirketin şirket faaliyetleri aracılığıyla stok satışından elde etmeyi beklediği net tutardır. Bu maliyet şirkete özeldir.

Gerçeğe uygun değer, şirketin ne olduğundan bağımsız olarak benzer stoğun piyasa fiyatını yansıtır. Stok değer düşüklüğünü belirlemek için yalnızca piyasa fiyatını baz alamazsınız. Bu stoğun gerçekten hangi fiyatta satılabileceğini belirlemeniz gerekir.

Stoğun net defter değeri, değer düşüklüğüne yol açan şu gibi süreçlerin bir sonucu olarak fazla gösterilmiş olabilir:

• Hasar, tam veya kısmi eskime ya da stok satış fiyatında azalma.
• Üretimin tamamlanması veya satışla ilgili tahmini maliyetlerde artış.

Stok değer düşüklüğü tahmininde birden fazla yaklaşım bir arada kullanılır. Örneğin, belirli bir ürün gamının net gerçekleştirilebilir değerini belirlemek mümkünse en düşük net gerçekleştirilebilir değerde (ortak terim NRV testi) ve standarda uygun maliyette bir tahmin yapılır.

Böyle bir fiyatı belirlemek mümkün değilse (örneğin, ileri üretim için kullanılıp satışta olmayan, değiştirme maliyeti bilinmeyen ham maddelere ve materyallere göre veya üretimin tamamlanmasına ilişkin maliyetleri belirlemek mümkün değilse ya da zaman alıyorsa devam etmekte olan işe göre) stoklar cirolarına göre analiz edilir. Yaygın olan diğer bir koşul da stok cirosuna göre koşuludur.

Ayrıca eski, geçersiz ve hasar görmüş stoğu analiz edebilir ve daha sonra zarar yazabilirsiniz. Bu durum UMS 2 "Stoklar" standardına ve "Finansal Raporlama Kavramsal Çerçevesi" belgesine uygundur. Belge, bir varlığın yalnızca gelecekte ekonomik avantajlar sunması beklenen bir kaynak olabileceğini belirtir.

Hem NRV testine hem de ciroya göre stok karşılığını hesaplama avantajından yararlanabilirsiniz. NRV testi genellikle nihai ürünlere uygulanır çünkü satış fiyatı genellikle bu ürünler için hesaplanır. Bazen bu yöntem, ham maddelere ve materyallere de uygulanır. Örneğin, değiştirme maliyetinin bu maddeler için net gerçekleştirebilir değeri belirlediği bilinir. Ancak devam eden işin, ham maddelerin veya kurum içi üretimde kullanılan materyallerin değiştirme maliyetini ve üretimin tamamlanması maliyetini belirlemek zor olabilir. Bu stok grupları ciroya göre tahmin edilir.

Buna ek olarak UMS 2 "Stoklar" karşılıkları, stoğun şirket tarafından daha fazla kullanılmasını izlemeye ilişkin kurallar koyar ve değer düşüklüğünü belirlerken bunu hesaba katar. Örneğin, net defter değerleri bir net gerçekleştirebilir değeri aşan ham maddelerin ve materyallerin değer düşüklüğü söz konusu olduğunda değer düşüklüğü için bu materyallerden üretilen ürünleri test edin. Bu nihai ürünlerde değer düşüklüğü söz konusu değilse, ilgili ham maddeler ve materyaller için muhasebeleştirilecek bir değer düşüklüğü de yoktur. Ek olarak, ciro analizleri stokların eski olmadığını ve karşılıkların tahakkuk etmesi gerektiğini gösterebilir. Ayrıca bu stoğu satmanın mümkün olup olmadığını da tahmin etmeniz ve stoğun satılması bekleniyorsa karşılıkların tahminini gözden geçirmeniz gerekir. Bunların hepsi, stok karşılıklarının kalitatif analiziyle ilişkilidir ve karşılıkları hesaplarken hesaba katılmaz. Otomatik stok karşılık hesaplama özelliğinin avantajlarından yararlanabilirsiniz ancak tahminlere ilişkin gelişmiş analiz ve revizyon, sistem kapsamında değildir. Hesaplamadan sonra tüm gerekli düzeltmeleri manuel olarak yapın.

Ulusal muhasebe standartları kapsamında stok karşılıklarını hesaplama yöntemi UFRS kapsamında kullanılan yöntemden farklıysa ulusal muhasebe standartları karşılık girişleri aktarılmaz ve UFRS kapsamındaki stok karşılıkları, ulusal muhasebe standartları verilerinden ayrı olarak raporlama tarihinde hesaplanır ve uygulamaya kaydedilir. Dönüşümsel yaklaşım altında tüm stok karşılık girişleri, tüm ulusal muhasebe standartları mizanı aktarıldığı için ulusal muhasebe standartlarından alınır. Alt sistem, ulusal muhasebe standartlarından ayrı olarak raporlama tarihinde UFRS karşılıklarını da hesaplar ve tüm ulusal muhasebe standartları stok karşılık girişlerini iptal eder. Kalıcı stok korunmaz ancak stok hesaplarındaki kullanılabilir bakiyelere göre her bir raporlama tarihinde hesaplanır. Bu nedenle her iki yaklaşım altında, UFRS kapsamında tahakkuk eden karşılıkların tutarı raporlama döneminden sonraki ayın ilk gününde iptal edilir.

Sistem UFRS kapsamında hem karşılıkların tahakkuklarını hem de geri alınmalarını otomatik olarak kaydeder. Bu durum alacak hesaplarının karşılıkları ve verilen avanslar için de geçerlidir.

Karşılıklar şu nedenlerle geri alınabilir:

• Önceden değer düşüklüğüne uğramış stokların net defter değerlerinde veya daha yüksek bir tutarda satılarak karşılıkların elden çıkarılmasına neden olması.
• Önceden değer düşüklüğüne uğramış ancak henüz satılmamış stoğun fiyatında artış.

İlk geri alma seçeneği, dönem sonunda ürün gamı karşılıklarında düşüş olması durumunda otomatik olarak oluşturulur. İkinci geri alma seçeneği sistemin dışında izlenir ve manuel olarak girilir. Değer düşüklüğüne uğramış ürün gamının fiyatının artmayacağı ve ürün gamının satılmayacağı açıksa, karşılık kullanımı (stok hesabıyla ilişkili olarak karşılık hesabında zarar yazma) da manuel olarak kaydedilir. Analiz sistemin dışında gerçekleştirilir.

Uygulamada UFRS kapsamında stok karşılığı hesaplaması, ürün gamına göre detaylandırılır ancak aynı hesaplama yaklaşımı bir ürün gamı grubuna da uygulanabilir. Detay seviyesi yapılandırılabilir bir parametredir ve iş yerinin özelliklerine bağlıdır.

Net gerçekleştirilebilir değer, sistemin dışında hesaplanır. Üretimin tamamlanmasına ilişkin tahmini maliyetler ve satışın ya da üretimin tamamlanmasına ilişkin maliyetler kayda değerse bunlar da sistem dışında hesaplanır. Bu maliyetler kayda değer değilse normal faaliyetler aracılığıyla tahmini satış fiyatı, net gerçekleştirilebilir değer olarak düşünülür ve infobase'e kaydedilir.

İş yerinin özelliklerine bağlı olarak net gerçekleştirilebilir değer kaynağı şunlardan biri olabilir:

• İş yerinin dönem içindeki satışlarda kullanılan onaylı fiyat listesi.
• Belirli bir ürün gamının piyasa fiyatını belirleyen harici kaynaklar ve veritabanları.
• İş yerinin veritabanı. Belirli bir ürün gamının son satış fiyatını belirlemek için temel alabileceğiniz satışların kaydını tutar. Bu fiyatı belirlemek için, ürün gamının son satış fiyatı kullanılır.
• Piyasa değerini belirlemeye yönelik diğer kaynakları.

NRV testinin yürütüldüğü her bir ürün gamı için alınan net gerçekleştirilebilir değeri temel alan stok değeri, bu ürün gamı miktarının alınan fiyata çarpılmasıyla hesaplanır. Daha sonra bu değer bilançodaki ürün gamı maliyetiyle karşılaştırılır ve karşılıkların tutarı belirlenir. Maliyet net gerçekleştirilebilir değeri aşıyorsa karşılıklar iki değer arasında farka göre ayrılır. Böyle bir aşım söz konusu değilse karşılıklar muhasebeleştirilmez.

Tüm ödeme tutarlarına KDV dahil edilmemelidir.

Muhasebe politikasına uygun şekilde stok muhasebe parametrelerini ayarlama

Uygulama şunlar için stok karşılıkları muhasebesi ayarlamanıza olanak tanır:

• İş yerinin UFRS muhasebe politikası
• Ürün gamı fiyatları
• Karşılık hesaplama parametreleri

Muhasebe politikası seviyesinde ayarlama yapma

Ayarlar iş yerinin UFRS muhasebe hesabında belirtilir.

Stokların net satış fiyatı için kaynak alanında Ürün gamı fiyat türü katalog öğesini seçin. Bu öğe Stokların net gerçekleştirilebilir değerini belirlemek için kullanılacaktır.

Ürün gamı fiyatlarını ayarlama

Net gerçekleştirilebilir değeri hesaplamak için sistemdeki stok öğelerinin satış fiyatlarını kaydedin.

Ürün gamı satış fiyatlarını kayıt yapmak için Ürün gamı ve depo bölümündeki Ürün gamı fiyatlandırması belgesini kullanın.

Fiyat türü alanında belirli bir ürün gamı öğesi ya da grubu için geçerli olan bir fiyat türü seçin. Fiyat türleri iş yerine göre belirlenir.

Bunlar fiyat listelerindeki fiyatlar, bu ürün gamının piyasa fiyatları veya bu ürün gamının şirkete özgü gerçekleştirilebilir değerini yansıtan diğer kaynaklara göre belirlenen fiyatlardır. Satışa ve/veya üretimin tamamlanmasına ilişkin maliyetler kayda değerse stok satış fiyatı, UFRS'ye uygun şekilde net gerçekleştirilebilir değerin hesaplanması için tahmini satış maliyetleri tutarı düşüldükten sonra kaydedilir.

Fiyat türlerini belirlemek için Ürün gamı ve depo bölümündeki Ürün gamı fiyat türü kataloğunda mevcut satış fiyatı türlerini oluşturun.

Karşılık hesaplama parametreleri

Stok karşılıklarını hesaplama parametreleri kataloğunda stok karşılığını hesaplama parametreleri oluşturun.

Oluşturulan öğenin Karşılık değerlendirme yöntemi açılır listesinde stok karşılıklarını hesaplama yöntemi seçin.

Sistem şu karşılık hesaplama yöntemlerini kullanıma sunar:

• Kullanma. Bir ürün gamı, değer düşüklüğü karşılığı oluşturmak için ölçüm gerektirmiyorsa bu yöntem kullanılır. Ürün gamının net defter değeri bir net satış fiyatından düşük olduğunda bu durum gerçekleşir ve ciroyu analiz etmeye gerek kalmaz. Bu veriler sistem dışında tutulur. Bir ürün gamı çok yüksek ciroya sahipse ve geçersiz olmuyorsa, satışına veya üretiminin tamamlanmasına ilişkin maliyetleri artmıyorsa ve satış fiyatları düşmüyorsa bu yöntemi seçin.
• NRV testi. Net gerçekleştirilebilir değeri veya satışın ve üretimin tamamlanmasına ilişkin tahmini maliyetlerin (kayda değer değillerse) düşülmesinden sonraki satış fiyatını biliyorsanız kullanılır. Bu durumda ürün gamı, en düşük net gerçekleştirilebilir değerden ve net defter değerinden ölçülür. Net defter değeri daha yüksekse fark karşılık olarak kaydedilir ve stokların değer düşüklüğü maliyetindeki bir düzeltmeyi temsil eder.
• Ciroya göre. Ürün gamının net gerçekleştirilebilir değerini belirleyemediğinizde ancak dönemden döneme değişebileceği ve ürünlerin eskimesine ve bozulmasına yol açabileceği için ciroyu analiz etmeniz gerektiğinde kullanılır. Bu yöntemi seçerseniz Standart ciro alanı kullanılabilir hale gelir. Bu alanda, karşılık tutarını ölçmek amacıyla kullanılacak ürün gamı için standart bir ciro belirtin.
• NRV testi (yoksa ciro). NRV testiyle değer düşüklükleri ortaya çıkmayan belirli ürün gamı türleri için ciro testi gerektiğinde kullanılır.

Örneğin, satış fiyatlarındaki önemli dalgalanmalara maruz kalan stoklar, satışa ve üretimin tamamlanmasına ilişkin tahmini maliyetler, ciro dönemlerindeki değişiklikler, fiziksel bozulma ve eskime için bu test gereklidir.

Net gerçekleştirilebilir değer tüm ürün gamı öğeleri için ayarlanmazsa NRV testi, stok değer düşüklüğü karşılıkları oluşturmayabilir. Belirlenen ciro oranlarına göre karşılıkları hesaplama yöntemi, bu ürün gamına otomatik olarak uygulanır.

Bu yöntemi seçerseniz Standart ciro alanı kullanılabilir hale gelir. Bu alanda söz konusu ürün gamı için standart bir ciro belirtin. NRV testi bu ürün gamının değer düşüklüğünü kayıt yaptıysa ciro testi uygulanmaz.

Her katalog öğesi için Gider hesabı alanında stok karşılıkları ve ilgili maliyet öğesi için bir gider hesabı belirtin.

Bu, stok karşılıkları oluşturma maliyetlerini farklı ürün gamları için farklı maliyet hesaplarına dağıtmak üzere gereklidir.

Stok karşılıklarını hesaplama parametreleri kataloğunun oluşturulan öğeleri, Ürün gamı kataloğunun ürün gamı öğelerine eşlenir.

Bunu yapmak için Ürün gamı kataloğunun her bir öğesi için Karşılık hesaplama parametreleri alanında bu ürün gamı öğesi karşılıklarının nasıl hesaplanacağını seçin.

Stok ve karşılıklar muhasebe hesabı bilgi kaydında stok muhasebe hesaplarına sahip kayıtlar oluşturulur. Bu hesapların her biri için bir stok karşılıkları bakiye muhasebe hesabı oluşturulur.

Karşılık hesaplama parametreleri alanında bu hesap için bir karşılığın nasıl hesaplanacağını seçin.

Stok karşılıkları belgesi

Stok değerinin UFRS hesaplarındaki net gerçekleştirilebilir değere düşürülmesini hesaplamak ve kaydetmek için Stok karşılıkları belgesini kullanın.

Belgede UFRS tahakkuku ve ulusal muhasebe standartları tahakkuku sekmeleri bulunmaktadır.

UFRS tahakkuku sekmesi, başlangıç verilerini ve UFRS tahakkuk tutarlarını görüntüler. Sekmedeki tüm alanlar otomatik olarak doldurulur.

Karşılık tutarları Stok karşılıklarını hesaplama parametreleri kataloğunda belirtilen ayarları temel alan her bir Ürün gamı katalog öğesi için hesaplanır.

Belge aşağıdaki giriş türlerini oluşturur:

• Stok karşılığı oluşturma.
• İşlemsel muhasebe için: Sonraki raporlama döneminin ilk günü itibarıyla stok karşılığının iptali.
• Dönüşümsel muhasebe için: Ulusal muhasebe standartları kapsamında tahakkuk eden stok karşılıklarının iptali.

Stok değeri tutarındaki düşüş (karşılıkta yapılan kesinti), şu algoritmaya göre otomatik olarak hesaplanır:

1. Stok karşılığı hesapları kaydının UFRS stoğu muhasebe hesaplarındaki bakiyeler, ürün gamlarına ve muhasebe hesaplarına göre detaylandırılmış şekilde raporlama döneminin bitiş tarihi itibarıyla miktarlar ve tutarlar olarak ayıklanır.
2. Stok karşılıkları, karşılık hesaplama parametrelerine uygun şekilde raporlama tarihi itibarıyla her bir ürün gamı öğesi için hesaplanır.
3. Karşılık hesaplama yöntemine bağlı olarak stok (stok karşılığı) değerindeki azalmanın toplam tutarı, değer düşüklüğünün muhasebeleştirildiği tüm ürün gamı öğeleri için hesaplanır. Bu tutar için otomatik olarak bir düzeltme (giriş) oluşturulur.

Ulusal muhasebe standartları tahakkuku sekmesi, ulusal muhasebe standartları kapsamında stok karşılıklarının nasıl oluşturulacağı ve kurtarılacağı hakkındaki bilgileri gösterir. Bu bilgiler, karşılık tutarlarını iptal etmek için kullanılır. İşlemsel muhasebede ulusal muhasebe standartları verileri, muhasebe sisteminden içe aktarılır. Doğru verilerin içe aktarımını sağlamak için, aktarım şablonunda stok ve karşılık muhasebe hesaplarının eşlemesinin doğru olup olmadığını kontrol edin. Dönüşümsel muhasebede veriler veri toplama formundan içe aktarılır.

Ulusal muhasebe standartları karşılık kayıtları her bir ürün gamı öğesine göre detaylandırılır.

Belgenin altında Detayları'a tıklayarak karşılıkları oluşturma hakkında detaylı bilgi görebilirsiniz. UFRS kapsamında tahakkuk edecek tutarları kontrol etmek için bu verileri kullanın.

<< Prev   Next >>